1966’da yılında Bingöl’ün Kiğı ilçesinde doğdu. Lisans eğitimini İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Maliye Bölümü’nde tamamladı ve yine bu bölümde yüksek lisans eğitimine devam etti.
İngiltere’de, York Üniversitesi “İktisadi ve Toplumsal Politikalar Analizi” ve Leicester Üniversitesi “Kamu Politikası İktisadı” alanlarında lisansüstü eğitimi aldı. Ayrıca, Leicester Üniversitesi Ekonomi Bölümü’nde, “Ekonomi Politiği” alanında doktorasını tamamladı.
2005 yılında Durham Üniversitesi’ne katılan Asutay, halen Durham Üniversitesi İşletme Bölümü’nde “Orta Doğu ve İslami Politik Ekonomi ve Finans” alanında profesör olarak görevine devam etmektedir. Aynı zamanda Durham İslam Ekonomisi ve Finansı Merkezi ile İslami Finans ve İslami Finans ve İşletme master programlarının ve Durham İslami Finans Yaz Okulu’nun Direktörlüklerini yapmaktadır.
Asutay’ın verdiği derslerin, yaptığı araştırmaların, yayınlarının ve danışmanlığını yaptığı yayınların tümü; İslam ahlakı ekonomisi, İslami finans ve bankacılık, İslami ekonomi, İslami yönetim ve yönetişim ve Ortadoğu ekonomi politiği alanlarındadır.
Asutay’ın araştırmalarına ilişkin kaleme aldığı makaleler, çeşitli uluslararası akademik dergilerde ve profesyonel magazinlerde yayınlanmıştır.
İslam ahlakı ve İslami finans konularına ilişkin yayımlanan telif ve edisyon kitapları da bulunmaktadır. Ayrıca, çeşitli akademik dergilerde yönetmen editör olarak veya dergilerin yayın kurullarında üye olarak görev yapmaktadır. Bununla birlikte Asutay, kendi alanında bir takım tanınmış akademik derneklerde yöneticidir (Uluslararası İslami İktisat Birliği’nde (IAIE) ve Britanya Ortadoğu Araştırmaları Topluluğu’nda (BRISMES) Onursal Sayman).
Mehmet Asutay, gerçekleştirdiği araştırma konuları ile ilgili çok sayıda konferans, üniversite ve organizasyonlarda dersler verdi. Dünyanın çeşitli üniversitelerindeki İslami finans programlarına katkıda bulunmuştur.
01 Temmuz 2018 tarihi itibarıyla Albaraka Türk Katılım Bankası Yönetim Kurulu üyeliğine seçilen Asutay, aynı zamanda Denetim Komitesi, Kurumsal Yönetim Komitesi üyesi ve Sürdürülebilirlik ve Sosyal Sorumluluk Komitesi Başkanıdır.